De winter staat weer voor de deur en de natuur gaat in zijn winterslaap, maar onze tuinvogels zijn daarentegen nog druk bezig met voorbereidingen voor het nieuwe jaar! De meeste mensen zullen het zich wel eens hebben afgevraagd: krijgen vogels het niet koud in de winter? En waarom bevriezen die kleine dunne vogelpoten niet als het zo koud is? Dat komt doordat vogels hier een speciaal mechanisme voor hebben. Lees in dit artikel hoe het antivries mechanisme in vogelpoten werkt.
Wat gebeurt er als vogelpoten bevriezen?
Als het buiten weer kouder wordt, versmallen de bloedvaten in lichaamsdelen die ‘uitsteken’ en die dus ook sneller koud worden in de winter. Dit zijn lichaamsdelen die ‘misbaar’ zijn, zoals je neus, vingers, tenen en oorlellen. Je lichaam doet dit zodat er minder warmte verloren gaat in andere ‘belangrijkere’ lichaamsdelen, zoals je hersenen en andere organen. Op die manier blijven de essentiële lichaamsdelen warm en zullen deze geen schade oplopen wanneer het buiten erg koud is. Maar… hoewel mensentenen gemakkelijk bevriezen in koude omstandigheden, doen vogelpoten dat niet.
Schubbige vogelpoten
Voor vogels zijn hun pootjes en tenen echter wél onmisbaar. Vogelpootjes zijn bedekt met een laagje schubben, die ook nog eens erg goed tegen vrieskou kunnen. Deze schubben bevatten heel veel keratine. Keratine is ook te vinden in onze eigen haren en nagels en is een vezelig en stug eiwit dat niet kan bevriezen. Vogelpoten hebben dus een eigen antivries mechanisme. Een andere reden waarom vogelpootjes niet gemakkelijk bevriezen, is omdat ze alleen pezen bevatten en geen spieren. Pezen gebruiken minder energie dan spieren en hebben daarom ook minder bloed nodig. Het is dan ook geen ramp als de bloedvaten in de vogelpootjes vernauwen, want tuinvogels hebben dat bloed alleen nodig zodat hun huid en nagels blijven groeien.
En mensen dan..?
Net als bij vogelpoten vernauwen de bloedvaten ook bij mensen wanneer het koud is. Precies om dezelfde reden als bij vogelpootjes: zodat de rest van het lichaam lekker warm blijft. Gelukkig kunnen wij gewoon handschoenen en warme schoenen dragen!
Voor tuinvogels is het erg fijn als ze in de winter een beetje hulp krijgen. Daarom is het een goed idee om een voederhuis met vogelvoer in je tuin te plaatsen, zodat onze gevleugelde vrienden genoeg energie behouden om de winter door te komen. In dit artikel lees je hoe je tuinvogels de winter door kan helpen.
Het wondernet
Toch is er een kleine kans dat vogels, ondanks de vernauwde bloedvaten in de vogelpootjes, tóch nog te veel warmte verliezen als het buiten zo koud is. Als dat gebeurt is de kans erg groot dat ze de nacht niet overleven door de vrieskou. Om dat te voorkomen, hebben veel vogels een hele bijzondere maatregel, zodat zij ook na de winter weer vrolijk kunnen fladderen buiten. Die extra maatregel heet “het wondernet” en dient als een warmtewisselaar. Het warme bloed uit het lijfje van de vogel stroomt door de vogelpoten, langs het koude bloed dat vanuit de vogelpootjes op weg is naar het hart van de vogel. Het koude bloed wordt door het warme bloed verwarmd voor het weer terug het lijfje instroomt. Zo blijven de vogelpoten van onze gevleugelde vrienden warm wanneer het overdag en ‘s nachts weer vriest. Het bloed dat terugstroomt naar de vogelpootjes wordt langzaamaan ook weer afgekoeld, zodat er zo min mogelijk warmteverlies is.