Knaagdieren (zoals cavia’s, hamsters, ratten en muizen) en konijnen hebben een ander gebit dan wij mensen. Deze dieren zijn herbivoren, oftewel planteneters. Maar wist je dat er ook een verschil zit in het gebit van een knaagdier en het gebit van een konijn? En wist je dat je knager gaat tanden knarsen of mager wordt bij pijn aan het gebit? Lees hier hoe het gebit van een knaagdier en het gebit van een konijn eruit ziet, welke gezondheidsproblemen, oorzaken en symptomen er zijn en hoe je deze kunt oplossen.
Het gebit van een knaagdier
Cavia’s, hamsters, ratten, muizen, gerbils, degoes en chinchilla’s horen onder de orde van knaagdieren (Orde Rodentia). Deze dieren hebben vier grote snijtanden, twee boven en twee onder. Tussen de snijtanden en de kiezen is een lege ruimte dus verder achterin de mondholte zitten de kiezen. De tanden en kiezen wisselen niet zoals bij kinderen, puppy’s en kittens, maar groeien hun hele leven door. De tanden en kiezen slijten het hele leven af door bijvoorbeeld het kauwen op hooi.
Verschil tussen konijnen en knaagdieren
Een konijn is geen knaagdier! Konijnen horen onder de orde van haasachtigen (Lagomorpha) en het grootste verschil zie je in het… gebit! Konijnen hebben een vergelijkbaar gebit als die van knaagdieren, maar een konijn heeft twee extra snijtanden achter de snijtanden in de bovenkaak. Deze tanden heten stifttanden en het betekent dat konijnen in totaal zes snijtanden hebben. Op de illustratie rechts kan je de stifttanden van het konijn zien. Zoals bij knaagdieren zitten de kiezen achterin de mondholte en groeien de tanden en kiezen het hele leven door.
Doorgroeien van de tanden en kiezen
De tanden en kiezen van konijnen en knaagdieren groeien hun hele leven door. Gemiddeld groeien de tanden 2 millimeter per week en de kiezen 2 tot 4 millimeter per week. De hoeveelheid slijtage van de tanden en kiezen verschilt per voeding die je geeft aan je konijn of knaagdier. Met voeding waar harde bestanddelen in kunnen zitten (zoals gras met zand) slijten de tanden en kiezen sneller dan wanneer je alleen voeding met zachte bestanddelen (zoals biks/pellets) geeft. Zorg ervoor dat je een gevarieerd dieet geeft met voldoende hooi en biks/pellets.
De snelheid van de groei van tanden en kiezen is afhankelijk van de slijtage. Hoe meer slijtage er plaats vindt, hoe sneller de tanden en kiezen groeien. Lees hier meer informatie waarom konijnen en knaagdieren knagen!
Gebitsverzorging
De gebitsverzorging van een konijn of knaagdier is heel makkelijk, want je moet je knager genoeg laten knagen! Vers hooi van goede kwaliteit, stro en groenvoer slijten de tanden en kiezen af en worden ze niet te lang. Hooi kan je bijvoorbeeld van Happy Home of Versele Laga gebruiken. Knaaghoutjes zorgen voor extra knaagmogelijkheden. Een voorbeeld is het Esve Knaaghout Wilg. Lees hier meer waarom konijnen en knaagdieren knagen.
Controleren van het gebit
Gebitsproblemen bij konijnen en knaagdieren kunnen op latere leeftijden ontstaan. Om op tijd gebitsproblemen te herkennen, kan je zelf het gebit van jouw knager controleren. Bij controle duw je de lipjes zachtjes omhoog en je kijkt of de ondertanden achter de boventanden staan. Daarnaast zijn gezonde tanden wit en moet het tandvlees lichtroze kleuren. Gezonde hamsters hebben gelige tanden, dus laat je niet misleiden door de kleur! Probeer elke week de tanden te controleren. Vind je het eng of wil je er hulp bij? Bezoek één van onze Pets Place winkels of Vets Place dierenartspraktijken voor informatie en hulp!
Symptomen bij gebitsproblemen
Je kunt aan het gedrag van konijnen of knaagdieren niet snel zien dat ze last hebben van hun gezondheid, wat ervoor zorgt dat deze dieren al erg zwak zijn als je het merkt. Er zijn symptomen waar je op tijd aan de bel kan trekken! Dit zijn de 6 meest voorkomende symptomen bij gebitsproblemen:
- Niet willen eten
- Natte kin hebben
- Mager worden
- Diarree hebben
- Slechte vacht hebben
- Extreem tanden gaan knarsen
Oorzaken van gebitsproblemen
Konijnen en knaagdieren kunnen, net als andere dieren, gebitsproblemen ontwikkelen en last krijgen van die problemen. Dit zijn de meest voorkomende oorzaken van gebitsproblemen bij konijnen en knaagdieren
Het scheef staan van de tanden
De tanden en kiezen van konijnen en knaagdieren blijven hun hele leven doorgroeien. Het kan zijn dat de tanden van jouw dier scheef gaan staan door genetische oorzaken, een ongeluk of afwijkend knaaggedrag. Wanneer de tanden scheef op elkaar staan, gaat het slijten lastiger. Je ziet dat je dier ‘olifantstanden’ krijgt, oftewel te lange tanden. De kiezen gaan scheef groeien en je ziet dat de kiezen haken krijgen. Deze haken prikken pijnlijke wondjes op de tong en in het wangslijmvlies.
Verkeerde voeding
De voeding van jouw konijn of knaagdier is belangrijk voor de groei van de tanden en kiezen. Calcium zorgt voor de opbouw van botten en tanden en de voeding moet precies genoeg calcium bevatten. Te veel calcium, door biks of knaagstenen, kan zorgen voor blaasgruis en blaasstenen. Te weinig calcium, door selectieve opname bij gemengd rantsoen, kan zorgen voor botontkalking.
Botontkalking
Het gevolg van botontkalking zorgt voor gebitsproblemen omdat de opbouw van de tanden en kiezen verstoord wordt. Het kaakbot wordt zwakker, maar de tanden en kiezen groeien door! De wortel van de kies gaat door het kaakbot groeien en gaat drukken tegen het oogkas aan. Oogklachten en ontstekingen kunnen ontstaan en je knager gaat anders eten omdat de kiezen pijn doen. Dit kan weer zorgen voor meer gezondheidsproblemen. Zorg voor een goed gebalanceerd rantsoen!
Afwijkend knaaggedrag
Konijnen of knaagdieren kunnen aan andere dingen zoals de tralies gaan knagen. Dit doen de dieren niet om de tanden en kiezen te slijten, maar uit verveling. Het gevolg van dit knaaggedrag is een te snelle slijtage van de tanden of zelfs verbuiging van de snijtanden. Zorg voor verantwoord knaagmateriaal en genoeg speelgoed. Voorbeelden die je kunt gebruiken zijn Happy Pet Knaagspeeltjes of de Adori Krabplank.
Behandeling bij de dierenarts
Je kunt merken dat je konijn of knaagdier slechter eet dan voorheen. Harde brokjes blijven liggen en je dier laat eten vallen. Dit is hét moment om naar de dierenarts te gaan, want een konijn of knaagdier wat niet (goed) eet is gevaarlijk voor de gezondheid van je lieve knager. De dierenarts zal de tanden en kiezen bekijken en de diagnose stellen. Heeft jouw konijn of knaagdier olifantstanden door een afwijkende stand van de tanden? Dan zal de dierenarts de tanden en kiezen gaan slijpen onder narcose. Omdat de stand van de tanden niet zomaar veranderd, moet je dit regelmatig blijven doen.