Een konijn heeft een zeer gevoelig en uitgebalanceerd maag-darmstelsel, waardoor problemen sneller kunnen ontstaan. Heeft jouw konijn last van borrelende geluiden in de buik, eet jouw konijn niet of heeft jouw konijn een snelle ademhaling? Eén van de meest voorkomende problemen is gas in de buik, ook wel gasbuik of trommelzucht genoemd.
Dit gas is niet direct te herkennen, maar kan wel (zeer) gevaarlijk zijn voor je konijnen. In dit artikel leggen we je uit welke symptomen gasbuik heeft, wat de oorzaken zijn en welke behandeling er voor is.
Wat is een gasbuik?
Gasbuik is een veelvoorkomend verschijnsel bij konijnen, waarbij er sprake is van overmatig gas in het maag-darmstelsel. Gasbuik veroorzaakt veel pijn en daarom stopt het konijn met eten. Na 24 uur niet eten belandt het konijn in een zeer kritieke fase: darmimmobiliteit. Dit betekent dat de darmen, vanwege het ontbreken van voedsel, stoppen met bewegen en dit proces is zeer moeilijk weer op gang te brengen. Als de darmen te lang stilliggen, ontstaat leverbeschadiging. De overlevingskans wordt hierdoor minimaal. Dit is dan ook één van de redenen waardoor je vaak leest of hoort dat er altijd vers hooi aanwezig moet zijn. Dit verkleint namelijk de kans op darmimmobiliteit.
Nog een gevaar bij het ontstaan van gas is dat het extreme vormen kan aannemen. Verder kan een konijn met gasbuik zijn temperatuur niet vasthouden en zal er onderkoeling plaatsvinden. Om deze toestand te voorkomen, is het belangrijk dat gas tijdig onderkend wordt en dat men zo snel mogelijk met een behandeling begint.
Oorzaken van gasbuik
De oorzaken van gas kunnen zeer divers zijn. Bekijk onderstaande lijst van mogelijke oorzaken maar eens:
- Ziekte of koorts
- Verwaarlozing & eenzaamheid
- Omgevingsverandering of plotselinge voerverandering
- Een lange autorit
- Gebitsproblemen
- Onregelmatige voertijden
- Te veel konijnen in een te kleine ruimte
- Geen of niet voldoende bewegingsvrijheid
- Verkeerde manier van voeren (bijvoorbeeld onregelmatig)
- Niet onbeperkt de beschikking tot vers hooi
- Een zeer vieze kooi
- Een operatie
- Overlijden van een maatje
Dit zijn allemaal zaken waar een konijn stress van kan krijgen. Stress geeft direct een reactie op de darmen, waardoor de darmbeweging vertraagt. Het voedsel blijft hierdoor te lang in de darmen, waardoor pathogene (ziekmakende) bacteriën explosief kunnen groeien en gas veroorzaken.
Symptomen gasbuik bij konijnen
Gas komt altijd plotseling opzetten. Is het konijn altijd levendig en actief, met een goede eetlust en goede keutels? Wil het plotseling niet eten en ook geen lekkers? En vertoont het de hierna genoemde symptomen of een paar daarvan? Dan is het in 99% van de gevallen buikgas.
- Harde, borrelende geluiden in de buik van het konijn of juist doodse stilte. Normaal geluid is zachtjes continu borrelen als je met je oor aan de buik luistert.
- Het konijn wil met rust gelaten worden, zit vaak met de ogen half gesloten, stopt met eten (weigert zelfs de favoriete lekkernij) en wordt op den duur apathisch.
- Het konijn ligt in een ongemakkelijke of ongebruikelijke houding – gedeeltelijk op de zij of juist met de borst op de grond en het achterlijf iets omhoog. Het kan ook voorkomen dat het konijn de voorkeur geeft aan rechtop zitten.
- Vaak zal het konijn rusteloos zijn, steeds een andere plek zoeken en met de achterpoten het stro wegtrappen.
- Het konijn zal meestal een snelle ademhaling hebben of telkens knarsetanden met een hard, scherp geluid.
- De buik zal heel hard of juist extreem zacht aanvoelen.
- Er zijn geen keutels.
Wat eerst te doen bij een konijn met een gasbuik?
Een buitenkonijn moet onmiddellijk naar binnen gehaald worden, ongeacht eventuele temperatuurverschillen. Een konijn met gas zal onderkoelen (ook bij warm weer!) en kan daardoor in shock raken. Hierdoor nemen de levenskansen van het konijn snel af. Het dier heeft een deken nodig en als het erg koud aanvoelt ook een kruik. Voorkom dat het konijn bij de warmtebron wegloopt, het dier weet namelijk zelf niet dat het onderkoeld is. Je kan het konijn bijvoorbeeld tijdelijk in een transportbox zetten met de kruik erbij. Let echter op dat je konijn niet té warm wordt, bij een lichaamstemperatuur van boven de 40 graden kunnen organen namelijk uitvallen.
De normale lichaamstemperatuur van een konijn ligt tussen de 38,5 graden en 40 graden Celsius. Bij een temperatuur onder de 37,5 graden spreken we van een ondertemperatuur. Het beste kun je de temperatuur (voorzichtig) opnemen met een digitale (ingevette) thermometer. Als de temperatuur 37,5 graden of lager is, heb je met spoed een dierenarts nodig. De dierenarts zal het konijn een infuus geven en een behandeling starten.
De behandeling
Heeft jouw konijn last van bovenstaande symptomen of een deel daarvan? Neem dan direct contact op met een dierenarts, dan kunnen zij bepalen of er daadwerkelijk sprake is van gasbuik en een behandeling starten.
De dierenarts zal je konijn een darmstimulerend middel (Primperid) geven en ook een pijnstillend middel injecteren. Verder kan de dierenarts een onderhuids infuus geven om het vochtverlies aan te vullen.
Het beste kun je een röntgenfoto laten maken om de hoeveelheid van het gas en de plaats waar het zich bevindt te zien. Vervoer je konijn uiterst warm en neem een deken mee, zodat je konijn niet op de koude behandeltafel hoeft te liggen. Vraag Primperid en pijnstiller mee voor thuisgebruik. Voeg eventueel Versele-Laga Darmconditioner toe aan het voedsel van je konijn voor het herstellen van de darmflora.
Wat kan je zelf doen?
Een bezoek aan de dierenarts is bij gasbuik altijd noodzakelijk, maar toch zijn er een aantal dingen die je als aanvulling thuis kunt voortzetten.
Een buikmassage geven is een goede mogelijkheid om het gas richting de ‘uitgang’ (de anus) te leiden. Konijnen kunnen namelijk niet braken of boeren, dus moet het gas er via de anus uit. Masseer hierbij voorzichtig en zachtjes met je vingertoppen van de bovenkant van de buik naar de onderkant. Blijft je konijn bij je zitten? Dan kan je doorgaan en vindt je konijn het prettig. Stribbelt hij tegen of loopt hij weg? Dan kan je de buikmassage beter achterwege laten.
Het is van belang om je konijnen tijdens en vlak na de behandeling even binnen in huis te houden. Konijnen met gasbuik krijgen namelijk snel te maken met onderkoeling en kunnen daardoor in een shock terechtkomen. Houd ze dus lekker in huis!
Probeer van tijd tot tijd of je konijn iets wil eten. Als je konijn voedsel aanneemt, weet je dat het beter met hem gaat. Zorg dat er altijd vers water en veel hooi is. Zodra je konijn zich goed voelt zal hij willen drinken en eten en zullen de oren wat warmer worden. Zo kun je de lichaamstemperatuur gemakkelijk in de gaten houden. Als het al uren geleden is dat je konijn gegeten heeft, kun je hem regelmatig een paar ml dwangvoer geven. Doe dit echter alleen in overleg met een dierenarts.
Zorg ervoor dat je konijnen niet onderkoelen. Dan wordt de overlevingskans namelijk steeds kleiner. Leg bijvoorbeeld voldoende stro in de kooi, zodat je konijnen een warm plekje kunnen maken. Houd de temperatuur echter alsnog goed in de gaten. Zorg voor een kruik en dekens als de temperatuur te laag is.